Zeist kapt met spoed bomen vanwege zeldzame ziekte door gevaarlijke schimmel

ZEIST - In Zeist zijn vandaag met spoed acht bomen gekapt die getroffen zijn door de zeldzame roetschorsziekte. Deze boomziekte wordt veroorzaakt door de schimmel Cryptostroma corticale en komt vooral voor bij esdoorns. Omdat de schimmel bij inademing gevaarlijk kan zijn en zich via de lucht verspreid is de kap met spoed uitgevoerd met speciale veiligheidsmaatregelen.
Zo ziet een boom met roetschorsziekte eruit
In de vroege ochtend lopen er mannen in witte pakken met kettingzagen en mondmaskers door het nog wat mistige Bajesbos in Zeist. Dat beeld zorgt ervoor dat fietsers op het fietspad langs de Utrechtseweg nieuwsgierig omkijken: is er een moord gepleegd? Wordt er een horrorfilm opgenomen? Een vrouw die haar hond uitlaat vraagt aan de opzichter wat er aan de hand is: "We gaan deze bomen kappen vanwege de roetschorsziekte, mevrouw."
Terwijl één van de houthakkers zich nog wat onwennig in een wit pak hijst ("we doen dit niet elke dag") en een stofmasker opzet, rijdt er een enorme zaagmachine richting de eerste boom die om moet. Aan de oranje stip op de stam is te zien dat deze ziek is. De zaagmachine begint bovenin en werkt zo naar beneden.
Een (dode) esdoorn met roetschorsziekte
Een (dode) esdoorn met roetschorsziekte © RTV Utrecht
"Dit is nu de tweede keer dat we dit doen als bedrijf. Het is nog steeds een vrij zeldzame boomziekte", zegt Tim van de Hoef (26), boomtechnisch adviseur bij Pius Floris Boomverzorging. "Omdat de schimmel bij inademing gevaarlijk kan zijn werken we met beschermde kleding en stofmaskers. Ook benevelen we tijdens het zagen om verspreiding van de schimmelsporen via de wind te voorkomen."
Het hele bos is afgezet met linten en hekken. Een verkeersregelaar zegt dat hij de opdracht heeft gekregen niemand door te laten. Is de schimmel echt zo gevaarlijk? Tim: "Als je er gewoon langs loopt is er niet zoveel aan de hand, maar je moet niet in een aangetaste stam gaan zagen. Ook in de boom klimmen zou ik afraden. Bij inademing kan de schimmel een ontsteking veroorzaken aan de longblaasjes."
In Noord-Amerika zijn de ziekteverschijnselen door de schimmel bekend onder de naam 'maple bark stripper disease'. Deze werd aangetroffen bij arbeiders in papierfabrieken die jarenlang achtereeen werkten met de boomstammen en schors van esdoornhout. De symptomen zijn benauwdheid, koorts, rillingen en gewichtsverlies. Het kan leiden tot een chronische longontsteking.
Kees van Vliet (67) is binnen de Nederlandse Mycologische Vereniging specialist op het gebied van exoten. "Er vliegen altijd miljarden sporen van schimmels door de lucht die we ook massaal inademen. Op die manier verspreidden paddenstoelen zich via sporen over de hele wereld. Het vervelende is dat deze schimmel (die geen paddenstoel vormt) gevaarlijk kan zijn bij inademing, de meeste schimmels zijn dat niet. In Duitsland staan veel grote esdoornbossen en daar zijn hele hectares gekapt vanwege aantasting door de roetschorsziekte. In Nederland heb je die grote esdoornbossen veel minder, dus hier gaat de verspreiding minder snel."
De schimmel doet het dus vooral goed op esdoorns. En daar zijn er nogal wat van: alleen al in de stad Utrecht staan er zo'n 13000. De boom is populair als aanplant langs straten en wegen en daarom wonen er heel wat Nederlanders aan een Esdoornstraat. Tim van de Hoef: "De schimmel kan al langere tijd aanwezig zijn in de boom. Door het droge weer en de warme zomers van de afgelopen jaren wordt de schimmel actief en veroorzaakt hij op den duur de roetschorsziekte. Een boom sterft dan helemaal af."
Cryptostroma corticale is in Noord-Amerika inheems en wordt sinds 1945 als exoot gesignaleerd in Engeland en Frankrijk. Door de warmere zomers is de verspreiding begin deze eeuw opgerukt naar Zwitserland, Oostenrijk en vooral Duitsland. In 2014 werd de ziekte voor het eerst in Nederland aangetroffen. Ook in Utrecht zijn al meerdere keren bomen gekapt vanwege de aantasting met de roetschorsziekte.
Tim van de Hoef bij een aangetaste boom
Tim van de Hoef bij een aangetaste boom © RTV Utrecht
Herco Vlottes (58) is toezichthouder bomen voor de Gemeente Zeist. Hij staat op een flinke afstand toe te kijken bij de kap. "Ik ben de ogen in het veld en kijk eigenlijk altijd omhoog. Naar de boomtoppen. Daar zie je de eerste verschijnselen van een zieke boom: kale kruin, dor blad en doodhoutvorming."
De meeste bomen in het bosrijke Zeist hebben een eigen nummer en worden regelmatig gecontroleerd op ziektes of gevaarlijke situaties, zegt Vlottes. Bij nader onderzoek door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit bleek dat het bij de verdachte bomen inderdaad ging om de roetschorsziekte. "Vorig jaar is er één boom gekapt en dit jaar zijn het er acht. We blijven hier actief controleren op nieuwe gevallen."
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Slotstad RTV.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.