Kardinaal De Jong vrijgepleit in onderzoek, aartsbisdom Utrecht doet nieuwe Yad Vashem-aanvraag

UTRECHT - Het aartsbisdom Utrecht heeft opnieuw een aanvraag gedaan voor een Yad Vashem-onderscheiding voor kardinaal Jan de Jong. Dat is een onderscheiding voor niet-Joden die zich met gevaar voor eigen leven hebben ingezet om Joden te redden in de Tweede Wereldoorlog.
Jan de Jong in de Domkerk in Utrecht
Jan de Jong in de Domkerk in Utrecht © Collectie Het Utrechts Archief
Het aartsbisdom deed al eerder een aanvraag, maar die werd in april 2018 ingetrokken door kardinaal Wim Eijk. Dat had te maken met twijfels over de rol van kardinaal De Jong bij de vervolging van een oorlogsmisdadiger in 1949.
Die oorlogsmisdadiger was Wilhelm van de Loo, een SS'er. Zijn neef, Felix van de Loo, was een naaste medewerker van kardinaal De Jong. Er waren aanwijzingen dat Felix van de Loo had geprobeerd te voorkomen dat zijn neef de doodstraf zou krijgen. Dat riep ook de vraag op of De Jong daarbij betrokken was geweest. Om te voorkomen dat de kardinaal in opspraak zou komen, werd de aanvraag voor de onderscheiding stopgezet.

Brieven pleiten De Jong vrij

Volgens het aartsbisdom zijn de twijfels over de rol van de kardinaal nu weggenomen door onderzoek van historicus Joep van Gennip. Hij vond onder meer brieven waaruit blijkt dat kardinaal De Jong geweigerd heeft de SS'er Van de Loo te helpen.
De kardinaal was door de hoofdaalmoezenier van het kamp waar Van de Loo gevangen zat gevraagd een gratieverzoek voor de man in te dienen. Uit brieven die de historicus vond, blijkt dat de kardinaal antwoordde dat niet te zullen doen. Hij was - na overleg met zijn medewerker Felix van de Loo - tot de conclusie gekomen dat de feiten "te erg" waren.

'Pijnlijke suggestie rechtgezet'

De brieven die historicus Van Gennip ontdekte, zijn opgenomen in het archief van het aartsbisdom. Het aartsbisdom laat weten verheugd te zijn dat "een pijnlijke suggestie is rechtgezet" en heeft daarom de Yad Vashem-aanvraag voor kardinaal De Jong heropend.
Die onderscheiding verdient hij volgens het aartsbisdom omdat De Jong zich tijdens de Tweede Wereldoorlog nadrukkelijk verzette tegen de Duitse bezetter. Hij sprak zich uit tegen Duitse misdaden en veroordeelde mensen die bijvoorbeeld meewerkten aan de arrestaties van Joden.
De bijzondere rol van De Jong in de oorlog blijkt uit de iconische foto die werd gemaakt op de dag dat de geallieerden Utrecht binnentrokken. Op de Maliebaan werd een optocht gehouden om een eerbetoon te brengen aan De Jong, die in de deuropening van Maliebaan 40 de langstrekkende stoet verlegen gadesloeg.
Kardinaal De Jong slaat het eerbetoon verlegen gade
Kardinaal De Jong slaat het eerbetoon verlegen gade © Collectie Het Utrechts Archief
En Wilhelm van de Loo? Die kwam er uiteindelijk toch 'genadig' van af. Op basis van een psychologisch rapport werd hij ontoerekeningsvatbaar verklaard. Hij ontliep op die manier het vuurpeloton en kreeg in plaats daarvan een gevangenisstraf met dwangverpleging.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.