Liveblog: Tweede dag rechtszaak tramaanslag Utrecht eindigt zonder Gökmen T. in zaal

Belangrijkste nieuws:
- T. net als gisteren uit rechtszaal verwijderd na provocerend gedrag
- De dag bestaat uit heftige verhalen van nabestaanden en slachtoffers
- Nabestaanden vragen zich af of aanslag voorkomen had kunnen worden als T. langer vast was gehouden na eerdere vergrijpen

De zitting komt ten einde. Donderdag gaat de zaak verder, dan kunnen slachtoffers en nabestaanden gebruik maken van hun spreekrecht. T. mag daar niet bij aanwezig zijn.

De zitting vandaag wordt afgesloten door een verklaring van Robin. Hij werd beschoten toen hij in zijn auto naast de tram zat, dook weg achter het portier en bleef ongedeerd. Zijn advocaat leest zijn verklaring voor: hij wil alle anderen sterkte wensen.

De zitting is hervat na de lunchpauze. Gökmen T. volgt de zaak in een andere ruimte. Aan het woord is Paul, hij raakte gewond. T. zette de loop van zijn wapen tegen het achterhoofd van Paul en haalde de trekker over, maar het wapen weigerde.

Paul richt zich tot Gökmen T.: "Jij dwong mij tot keuzes die ik niet had willen maken." Hij vluchtte voor zijn leven terwijl anderen in de tram achter bleven. Hij trapte een tramruit en wist te ontkomen, achter hem hoorde hij hoe iemand anders werd neergechoten. "Voor mij ben je het bestaan niet waard. Ik hoop dat je nooit meer vrijkomt."

De advocaat van Eline pleit voor de schadevergoeding. "Geen enkel bedrag zal haar onbevangenheid teruggeven. Aanslag zal haar vormen tot wie zij wordt. Geld zal daar niks aan veranderen."

Ze woonde bij het 24 Oktoberplein, maar kon daar niet blijven. De plek is te confronterend. De advocaat vraagt de rechtbank rekening te houden met de aanslag voor de toekomst heeft veroorzaakt. Dat gebeurde ook bij de zaak tegen de man die twee Amerikaanse toeristen verwondde op Amsterdam CS.

Eline heeft de zaal verlaten met haar familie, Melanie neemt het woord van haar over. Ook zij overleefde de aanslag, T. schoot vier keer op haar. Ze vertelt dat net aan het appen was over de aanslag in Nieuw-Zeeland toen ze een man met een groot wapen voor zich zag staan. Hij schoot op haar, daarna op Roos.

Door haar tranen heen vertelt ze dat ze later voelt dat ze wegzakt. Ze vraagt een hulpverlenende politieman: "Mag ik nog wel 22 worden?" Sinds de aanslag is ze altijd bang, ze kijkt voortdurend om zich heen. Ze wil niet voor altijd het meisje van de tramaanslag zijn.

"Deze man heeft levens ontwricht en verwoest", zegt ze. Omdat hij geen spijt toont vindt ze een levenslange gevangenisstraf op zijn plaats.

Eline werd in haar rug geschoten bij de aanslag, ze wist te overleven en zegt vandaag in de rechtszaal dat T. haar er niet onder krijgt. "Jammer, Jammer", reageert de verdachte. Woede in de zaal, mensen roepen verwensingen waarna T. uit de zaal wordt verwijderd.

"Het is voor iedereen en ook voor de rechtbank balanceren op een slap koord", zegt de voorzitter van de rechtbank. Hij wil niet dat T. de orde verder verstoort, dus moet de verdachte in een aparte kamer verder luisteren.

Eline vertelde in de Volkskrant haar verhaal over de dag van de aanslag.

Zussen en vader van slachtoffer R. maken gebruik van hun spreekrecht. De familie van het slachtoffer heeft kenbaar gemaakt liever zijn naam niet meer te zien verschijnen in de media. Zijn vrouw en kinderen willen niet spreken: het is voor hen te pijnlijk om aanwezig te zijn.

De held van de aanslag, noemt een van de zussen haar broer. Hij trok namelijk aan de noodrem. "Hij wist alles van treinen." Dat hij anderen hielp en voor liet gaan bij het verlaten van de tram, verbaast haar niet.

De vader van R. hekelt 'politiek correct wegkijken'. Volgens hem maakte T. misbruik van een gastvrij land als Nederland. "Als je dit alles voor Allah doet, staat ons nog wat te wachten met zo'n religie", zegt hij. Volgens de vader van R. begrijpt Gökmen T. niks van de liefde die ouders voor hun kinderen hebben. Hij vraagt zich af of de aanslag voorkomen had kunnen worden als T. langer vast was blijven zitten voor eerdere vergrijpen.

De omgeving van R. heeft een mooi en geliefd mens verloren, vertelt zijn zus. "Deze idioot verdient de aller, allerzwaarste straf die er is." De andere zus vertelt dat ze haar broer direct herkende op beelden van de aanslag omdat zijn lange, kromme benen onder het laken uitstaken. Hulpverleners die naast hem stonden te praten, kwamen respectloos over.

De advocaat van de familie vertelt dat R. herkenbaar op een foto stond na de aanslag, omdat zijn lichaam niet goed was afgedekt met een wit laken. Jihadistische groeperingen misbruikten de beelden online.

"Ik wou eerst even zeggen: Dan kan je lachen, meneer T., maar je kan pas lachen als je begraven wordt. Dan stamp ik nog eens lekker op je graf." Zo begint vader René zijn spreekrecht. De woede zal hem tijdens de rest van het verhaal niet verlaten.

Roos was een lieve meid, zegt haar vader. Met veel leuke vrienden. "Mijn dochter die geen onderscheid maakte, helemaal niet. Sterker nog, een van haar beste vrienden was een moslim. Waar ze heel goed contact mee had. Maar jij hebt die dag bewust en kennelijk alleen op Westelijk ogende mensen geschoten."

"Het laffe was, dat je nog een keer terugging terwijl mijn dochter stervende was om haar een tweede kogel te geven. Die je voor je zelf had moeten bewaren, lafaard."

De advocaat eist tot slot een schadevergoeding namens vader René. In totaal 45.000 euro, een deel voor voor het blijvende verdriet en een deel schokschade: René heeft PTSS opgelopen.

Voor de vader van Roos aan het woord komt neemt de advocaat van de familie het woord. Hij zegt dat Gökmen T. in voorarrest zat voor verkrachting, de hechtenis werd vlak voor de aanslag geschorst. De advocaat zegt verder dat T. zich bewust levend heeft laten aanhouden, om in de rechtbank zijn boodschap van haat en wraak de wereld in te kunnen slingeren. T. ziet volgens de advocaat de rechtbank als zijn podium.

Welke straf er volgens vader René moet volgen? Een levenslange gevangenisstraf is het enige mogelijke antwoord zegt zijn advocaat. Levenslang moet in dat geval ook écht levenslang zijn, zegt de advocaat. "Dat is niet onmenselijk, dat is menselijk."

De moeder van Roos vertelt over de dagen na de aanslag. Afscheid was nauwelijks mogelijk omdat het Nederlands Forensisch Instituut onderzoek moest doen naar het lichaam van Roos. Ze richt zich ook op T. 'Hij heeft mijn kind, mijn meisje van mij afgepakt. Vermoord! Ik heb mijn Roosje 9 maanden in mijn buik meegedragen. Nu heb ik haar weg moeten brengen.'

De moeder van Roos heeft het ook over haar afgenomen gevoel van veiligheid. "Het liefst sta ik letterlijk met mijn rug tegen de muur. Zo kan ik overzicht houden. Dat daar heeft alles kapot gemaakt. Maar er is een ding wat T. niet kapot kan maken, mijn liefde voor Roos."

Ook de zus van Roos komt aan het woord. Ze ervaart een gebrek aan privacy omdat de zaak breed wordt uitgemeten in de media, daardoor denkt iedereen te weten wat er speelt. "Iedereen heeft er een mening over. Maar eigenlijk weet ik me totaal geen raad hoe hiermee om te gaan. Mensen om me heen gaan door, maar mijn wereld staat stil."

De rechter begint de dag met een woord van dank en waardering voor nabestaanden en slachtoffers. Zij wisten rust en waardigheid te bewaren terwijl T. zich gisteren provocerend opstelde.

De verklaringen van de moeder en zus van Roos beginnen nu.

De rechtbank loopt langzaam vol. Er is weer veel pers aanwezig. De zaal is nog niet open.

Gisteren bleek dat de rechtbank een aparte kamer heeft voorbereid in het geval Gökmen T. zich misdraagt.

De rechtszaak in Utrecht werd gisteren voor het eerst inhoudelijk behandeld. De zitting verliep tumultueus. De hardnekking zwijgende verdachte T. maakte grimassen naar nabestaanden in de rechtszaal, maakte kusgebaren naar de vrouwelijke officier van justitie en stak zijn middelvinger op naar de rechters. Toen hij zijn eigen advocaat bespuugde werd hij tijdelijk uit de zaal verwijderd.

De tweede procesdag staat in het teken van de slachtoffers en nabestaanden. De rechtbank geeft hen de ruimte om hun verklaringen af te leggen. Ook hierbij is T. verplicht aanwezig.