Archivaris: ''Fout zoals in Amersfoort inherent aan oorlogsmonument met veel namen''
AMERSFOORT - Fouten als die bij het monument in Amersfoort werden wel vaker gemaakt in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. In de chaotische administratie in die jaren was soms onmogelijk na te gaan wat iemand precies tijdens de oorlog had gedaan. Dirk Steenbeek van het archief Eemland vertelde erover in de woensdaguitzending van UVandaag.
Op het monument staan de namen van twintig mannen die op 5 februari 1945 in de tuin van een woning werden geëxecuteerd. Twee van die mannen blijken er een heel andere levenswandel op na gehouden te hebben dan eerder gedacht.
''Een journalist van de NOS kwam erachter en ik heb met hem verder onderzoek gedaan'', vertelt Steenbeek. Er staan inderdaad twee mensen op van wie de levenswandel niet helemaal zuiver was.''
Uit het onderzoek kwam naar voren dat één van de twee mannen zich vrijwillig had gemeld bij de Duitse Wehrmacht en later in de gevangenis terechtkwam vanwege een inbraak. De ander zat daar nadat hij uit Duitse dienst was gedeserteerd; hij had zich al in 1936 bij de NSB aangesloten en later bij de SS.
REPRESAILLE
Dat de mannen toch jarenlang voor oorlogshelden zijn aangezien, komt door de omstandigheden van die tijd, legt Steenbeek uit. ''Het was een represaillemaatregel. De Duitsers haalden twintig willekeurige mensen uit de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht, brachten die naar Amersfoort en schoten ze koelbloedig neer.''
Veruit de meeste van de gevangenen waren op het Wolvenplein terechtgekomen omdat ze zich op wat voor manier dan ook tegen de Duitsers hadden verzet. Maar die andere twee dus niet. ''Dat was niet duidelijk. Van die twintig mensen werd na de oorlog aangenomen dat ze niet voor niets gefusilleerd waren. Ze hadden iets gedaan, het waren gevangenen. Men nam voor het gemak aan dat het verzetsmensen waren.''
Dat soort dingen ging toen wel vaker fout. ''Het was een administratieve chaos direct na de oorlog. Men kon de levenswandel van mensen niet zomaar controleren. Het is inherent aan een monument waar meerdere namen opstaan.''
PRIMA OPLOSSING
De gemeente Amersfoort gaat de tekst op het monument nu aanpassen. ''Er is voor gekozen om de namen te laten staan. Het is de gebeurtenis op zich die wordt herdacht, die mensen zijn hoe dan ook gefusilleerd.''
Zelf is Steenbeek het er wel mee eens. ''En een van de nabestaanden heeft laten weten dat hij het ook een prima oplossing vindt. Als hij er mee instemt wie zijn wij dan om er anders over te denken?''
Archivaris Dirk Steenbeek in UVandaag
