Lastige coalitievorming in teken van herstel van vertrouwen

Het duidingsdebat in Provinciale Staten.
Het duidingsdebat in Provinciale Staten. © RTV Utrecht / Kees Hoogendijk
PROVINCIE UTRECHT - Om te komen tot een nieuw provinciebestuur moet informateur Bram van Ojik een brede verkenning houden waarbij herstel van vertrouwen een belangrijk speerpunt is. Dat werd vrijdag duidelijk tijdens een duidingsdebat in het provinciehuis.
Over één ding zijn alle partijen het in ieder geval eens: het wordt ingewikkeld om tot een nieuw provinciebestuur te komen. GroenLinks kreeg de meeste stemmen en werd daarmee de grootste partij, maar heeft net als de VVD acht zetels. En dan is er natuurlijk de verkiezingswinst van Forum voor Democratie die vanuit het niets met zes zetels nieuw binnenkomt. Ook nieuwkomer DENK veroverde één zetel, waardoor de versplintering met dertien in plaats van elf partijen alleen maar groter is geworden.
Volgens GroenLinks-lijsttrekker Huib van Essen is er 'gestemd voor verandering'. Maar welke verandering dat dan precies is, dat is voor veel lijsttrekkers onduidelijk. "Ik weet het niet", zegt VVD-lijsttrekker André van Schie tijdens het debat in de statenzaal. Hij wijst erop dat GroenLinks met name gewonnen heeft in Utrecht en Amersfoort. "In de rest van de provincie ligt dat echt anders, daar won vooral de VVD."

'ERG WELKOM'

Muisstil wordt het in de statenzaal als Wouter Weyers, lijsttrekker van Forum voor Democratie, naar de microfoon loopt. De overige partijen hebben de voorman tot vandaag niet gezien in het provinciehuis. Zijn toon blijkt mild en hij geeft aan zich 'erg welkom te voelen'. Inhoudelijk vindt hij dat beslissingen van de provincie moeten bijdragen 'aan welvaart en comfort' van de inwoners. Over de wens om mee te besturen of een voorkeur voor een coalitie spreekt hij zich niet uit.
Hoewel GroenLinks-lijsttrekker Huib van Essen geen partijen wil uitsluiten, ligt een samenwerking met Forum voor Democratie niet voor de hand. Van Essen ziet graag een coalitie die staat voor een inclusieve samenleving en waar de klimaatplannen in terug komen. Getalsmatig kan hij daarin samen optrekken met de progressieve partijen. Een coalitie van bijvoorbeeld GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, D66, SP en Partij voor de Dieren heeft een krappe meerderheid van 25 van de 49 zetels. Erg voor de hand ligt het echter niet. Van Essen ziet graag een 'daadkrachtig' bestuur en een coalitie van zes partijen draagt daar niet perse aan bij.

OPENLIJKE FLIRT

Een conservatieve coalitie van VVD, Forum voor Democratie, CDA, PVV en ChristenUnie heeft ook weinig kans van slagen. Deze coalitievorm van vijf partijen heeft ook een krappe meerderheid van 25 zetels. ChristenUnie-lijsttrekker Arne Schaddelee gaf bovendien eerder al aan weinig trek te hebben om samen op te trekken met Forum. Tijdens het debat bleek bovendien dat het CDA-lijsttrekker Derk Boswijk al openlijk flirt met GroenLinks door te stellen dat zijn partij 'een prima partner is op het vlak van de energietransitie'.
De huidige coalitie van VVD, D66, GroenLinks en CDA zou met 26 zetels gewoon door kunnen gaan, maar daar lijkt niemand warm voor te lopen. Daarvoor zijn de spanningen binnen de coalitie te veel opgelopen, met name rondom het hoofdpijndossier van de Uithoflijn. Een aantal lijsttrekkers maakte van de gelegenheid gebruik om aan te geven dat de verhitte debatten hierover het onderlinge vertrouwen geen goed hebben gedaan. "In die pijnlijke episode heb ook ik soms te harde woorden gebruikt. We moeten echt in het reine komen met elkaar", aldus Arne Schaddelee van de ChristenUnie.

HERSTEL VAN VERTROUWEN

Veel partijen zien de nieuwe samenstelling in de statenzaal dan ook als een schone lei. Het onderlinge vertrouwen moet worden hersteld. Elkaar meer opzoeken en de tegenstelling tussen coalitie en oppositie minder uitvergroten. Opvattingen die vaker terug kwamen tijdens het debat. Informateur Bram van Ojik heeft in ieder geval wel het vertrouwen van alle partijen. Hij heeft zijn agenda de komende twee weken vrij gemaakt om gesprekken te voeren met alle partijen.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.